Impressie Symposium Vrouwen, Vluchtelingen, Veiligheid – 2 oktober 2017

Tijdens het symposium Vrouwen Vluchtelingen Veiligheid stond uitwisselen van kennis en ervaring centraal. Belanghebbende partijen uit het maatschappelijk veld, overheden, wetenschappers en vluchtelingen traden met elkaar in dialoog.
De volgende vragen werden gesteld: Zijn vrouwen en meisjes veilig in de vluchtelingenopvang in Europa en Nederland? Welke problemen ondervinden zij? Hoe weten we of zij veilig zijn of niet? En als we menen dat er verbetering mogelijk is, wat zou er dan moeten veranderen, en hoe?

De antwoorden op deze vragen worden verwerkt tot een manifest met concrete adviezen en aanbevelingen dat eind 2017, begin 2018 zal worden aangeboden aan de overheid en aan relevante organisaties. Zonta Nederland schrijft mee aan dit manifest.

Key note lezing 1
De Europes context van asielzoekers – drs. Eduard Nazarski, Amnesty International, Nederland
Drs. Eduard Nazarski vertelt over de complexiteit van de ontwikkeling van het vluchtelingenbeleid in Nederland en Europa. Het huidige vluchtelingenbeleid is een reactie op een reeks incidenten en ontbeert een helicopterview; veel mensen en vooral ook (alleen reizende) vrouwen en meisjes vallen tussen wal en schip van de regelgeving en worden niet voldoende beschermd. In Nederland is er een goed georganiseerd systeem van opvang waar het toch moeilijk is om je eigen kracht te behouden. De vluchtelingen zien immers ook de hekken en het prikkeldraad. Nazarski hoopt dat we de kracht blijven vinden te vertellen dat deze mensen bescherming dienen te hebben.

In 2015 arriveerden meer dan 800,000 migranten over de Mediterraanse zee aan de Europese kusten. Ongeveer 25 % van hen waren vrouwen. Alleen reizende vrouwen of vrouwen met kinderen zijn vooral heel kwetsbaar. Er zijn veel berichten verschenen over vrouwen die verkracht of mishandeld zijn voor en tijdens hun overtocht. Smokkelaars beroofden de vrouwen, vermoordden hen soms ook. Ook vanuit de politie en het leger van de landen waar zij doorheen moesten reizen dreigde gevaar.
Wanneer een asielzoeker in een land als Nederland arriveert dat als veilig verondersteld wordt, zijn er nog steeds veel moeilijkheden te overwinnen. Werkeloosheid, culturele verschillen, post traumatische stress, isolatie. In april 2017 zijn er richtlijnen voor een Europees asielbeleid voor vrouwen geformuleerd die aangenomen zijn door de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa (PACE).

Key note lezing 2
Recente ontwikkelingen in vluchtelingen opvang – Janet Helder, COA
Janet Helder, bestuurslid COA, vertelt over de opvang en begeleiding die COA aan haar bewoners biedt. Het COA begeleidt 21000 mensen in opvanginstellingen, die afkomstig zijn uit ruim 75 nationaliteiten. Met als belangrijkste landen: Syrië, Afghanistan, Irak, Eritrea. Alle mensen hebben een eigen verhaal  en veel moed en kracht getoond.  De begeleiding is gericht op de toekomst van bewoners, in Nederland of daarbuiten. Door de grote instroom in 2015 stond COA voor een ingewikkelde opgave – toch heeft iedereen een plek gevonden en is de AZC inmiddels veranderd van een plek waar je alleen maar kunt wachten naar een plek waar ruimte is voor familieleven, taalles, kennismaken met de Nederlandse maatschappij, introductie op de arbeidsmarkt en stimulansen om het lot in eigen hand te nemen. Veiligheid in de opvang is een basisvoorwaarde volgens COA: veiligheid en rust. Maar toch heeft men binnen de de opvang te maken met stelen en agressie binnen en buiten de opvang. In 2003 was er een cursus weerbaarheid voor oudere vrouwen en meisjes. Dat wil COA een vervolg geven. Ook hoopt COA dat het manifest dat voortvloeit uit het symposium nieuwe aanknopingspunten geeft voor verbetering.

Key note lezing 3
Vrouwelijke minderjarige vreemdelingen binnen Nederland – Carla Lebesque MsC, Nidos
Binnen Nederland wordt gepoogd op allerlei manieren bescherming te bieden aan vrouwelijke vluchtelingen. Om deze groep bescherming te bieden zijn er speciale opvangvormen ingericht waarbinnen zij extra bescherming genieten en op een geheim adres verblijven. Het binnenhouden van deze vrouwelijke vluchtelingen en het beperken van hun bewegingsvrijheid, is vanuit onze westerse visie één van de vangnetten die ertoe dienen hen binnen Nederland bescherming te kunnen bieden. Een belangrijke vraag die we ons moeten stellen is: hoe zouden deze vrouwelijke vluchtelingen zelf het liefste opgevangen en ondersteund willen worden bij het vergroten van hun weerbaarheid en het ontwikkelen van een gevoel van veiligheid? Om te weten hoe zij hierin staan, zal er een brug geslagen moeten worden tussen de westerse visie en de visies van de vrouwelijke vluchtelingen zelf die hun oorsprong vinden in hun landen van herkomst, religie en cultuur. Om dichter bij een oplossing te komen voor dit complexe probleem, zullen vluchtelingen een stem moeten krijgen in het debat: als mensen waarmee overlegd, onderhandeld en bovenal van geleerd kan worden.

Reactie op de lezingen: mr. Domenica Ghidei, voormalig lid College voor de Rechten van de Mens
Domenica Ghidei reageert op de lezingen vanuit het belang de vrouw centraal te stellen. Is haar stem wel gehoord?
Ghidei comlimenteert de organisatie van het symposium met dit programma: “Een dappere keuze”.

Ghidei kwam in Nederland in 1997 toen er nog geen COA was. Zij werkte onder meer 10 jaar als tolk bij de IND. Wereldwijd zijn er 65 miljoen mensen op de vlucht; 22 miljoen zijn vluchteling, waarvan 10 miljoen vrouwen; ½ miljoen zijn kinderen onder de 18 jaar.
Hoe zorgen we dat beleid ook gebaseerd wordt op het verhaal van de vrouw? Volgens Ghidei zijn er onbedoeld structuren in de samenleving, stereotype beelden, die remmend werken. Er zijn genoeg verhalen van vrouwelijke vluchtelingen. Het bij elkaar brengen, bundelen en (h)erkennen van hun verhalen is van belang en gebeurt nog te weinig. Leren van geschiedenis en in toekomstig beleid het belang van ‘maatwerk’ onderkennen en gendersensitiviteit integreren in het juridische domein zijn haar adviezen voor de toekomst. ‘Nothing about us, without us’.

Deelsessies en follow up
Belanghebbende partijen uit het maatschappelijk veld, overheden, wetenschappers en vluchtelingen traden met elkaar in dialoog tijdens de deelsessies, die werden ingeleid door vertegenwoordigers van COA, Nidos, Vluchtelingenwerk, Politie, IND en VNG Adviescommissie Asiel & Integratie. Zo werd inzicht verkregen in de problematiek en de maatregelen die nodig zijn en de vragen die nog beantwoord dienen te worden om de veiligheid van gevluchte vrouwen en meisjes die in Nederland bescherming zoeken, te kunnen waarborgen. De verslagen van de deelsessies zullen binnenkort op deze website verschijnen. De bevindingen uit het symposium worden op dit moment verwerkt tot een manifest met concrete adviezen en aanbevelingen.